top of page

YADA Herkes için Felsefe

No Collections Here

Sort your projects into collections. Click on "Manage Collections" to get started

Absürdistan'da

BOŞLUĞA ÇAĞRI

Boşluk ile hiçlik arasındaki görünmez ama net duvarı biraz kırıp, her iki kavramın da bakalım.
Boşluk varlığın içinde yer alırken hiçlik varlık olmama durumudur. Yokluk ile hiçlik aynı şey gibi algılanabilir ama hiçlikte ne varlık ne yokluk vardır. Boşluk ise varlığın içinde yer bulmuş alandır. Hatta öyle ki boşluksuz bir varlık olamaz.
Eğer boşluk olmazsa hareket olamaz. Boşluk canlılar için elzemdir ama cansız varlıkların da var oluşunun özündedir. Ama bahsettiğimiz boşluk bu değildir.
Felsefe boşluk, yokluk ve hiçlik kavramları üzerine düşünmüş birçok filozof yer almaktadır.
Edebiyatın de çok ilgisini çeken bir kavram olan boşluk tanımını modern psikolojide bulmuştur diyebiliriz.
Boşluk: Abyss
Hiçlik: nothingness
Kavramların İngilizcelerini yazarak belki aralarında farka dikkat çekebilirim.
Aslında “space” yani alan anlamında kullanılan boşluk ile “abyss” çok ilgilidir çünkü günlük hayatlarında kendilerine boşluk, ya da yaygın kullanımı ile alan yaratamayan birinin “boşluğa düşmesi” (abyss ile yüzleşmesi) de doğru kararlar verip doğru düşünebilmesi mümkün değildir.
Kapitalizmde tüm sistem bunun üzerine kuruludur. Ortodoks anlayışta çalışma övülürken, tembellik yerilir.
Tembellik, aylaklık demektir. Aylak olan insanın boş vakti vardır ve Tanrı korusun, bu boş vaktini düşünmeye ayırabilir. Vakti olan insanın farkındalığı yüksektir. Vakti olmak demek kendine alan yaratabilmek demektir. Bilinçli olarak bir şey yapmamak demektir.
Sürekli işi ve görevleri ile meşgul olan modern insanın elinden işi alındığında ya da görevlerini yapamaz hale geldiğinde abyss’e yani boşluğa düşer. Bu boşluk nefes alabildiğimiz, yaratıcılığa alan tanıyan boşluktan bambaşka bir şeydir. Bu boşluk yıkıcıdır, can acıtıcıdır ve belki de kendine alan açabilmek için gereklidir çünkü kendine alan açamamış insan bu boşlukla karşılaşınca şoke olur.
Peki insan bir şey yapmadan durabilir mi? Düşünmeden, konuşmadan, eylemde bulunmadan?
Evet bulunabilir ve bulunmalıdır. Ancak boş vakti olan insanlar gerçekten yaşar çünkü yaşamak hızla, yapılacaklar listesine tik atmaktan öte bir şeydir. Yavaşlıkta farkındalık ve zarafet vardır. Güzelliği yavaşladığımızda fark ederiz. Hayattaki deneyimleri yapılacaklar listesinden silmek için yapmak ise bambaşka bir var oluştur.
Tüm bunlara felsefe tarihinde nasıl bakıldı?
Heidegger’e göre hiçlik ölüm duygusunun hissettirdiği bunaltı ile ortaya çıkan, doğrudan varlığı sınırlayan bir olguydu. Ona göre, “Hiçlik, varolanın bütünlüğünün kökel olumsuzlanmasıdır.” (Timuçin Ekim 2019)
Sartre’da ise hiçlik varoluşunun çıkış noktasıdır. Sartre’a göre hiçlik bir özgürlük deneyidir. Eksiklik duygusu insana ait bir duygudur. Kendinde ve kendi için olan birleştiğinde belki de varlığını tamamlar insan.
Boşluk, tam olarak karşılamasa da yokluk anlamında kullanılır. Yani bir şeyin eksikliği veya var olmama durumu olarak tanımlanır.
Yunan felsefesinde Parmanides’e göre var olan vardır, boşluk (hiçlik) ise yoktur. Leukippos’a göre ise boşluk, varlıkların kurucu öğesidir. Pythogoras boşluğun sonsuz bir hava gibi cisimleri ayırdığını ileri sürmüştür. Demoktritos ve diğer atomcular, atomların hareket olanağı olan yer olarak görmüşlerdir boşluğu. Boş mekân, maddenin hareket edebilmesi için gereklidir.
Descartes’a gelince, ona göre boşluk, geometri için elverişli olan bir soyutlamadır. Maddeyi uzayda sınırlandırır, uzayda somut gerçeklik kazandırır. Newton’a göre salt uzay boş bir görüntüdür. Zaman ve mekan Newton’da mutlaktır. Kant’a göre de boşluk vardır; zaman ile mekan ise aprioridir.
Ancak Einstein’ın görelilik kuramı ile boşluk yeni bir anlam kazanmıştır. Boşluk, hiçlik değildir, dinamiktir ve yok olan parçacıklardan oluşur, sürekli devinim halindedir ve her şeyin kaynağıdır.
Boşluk, kuantum mekaniğinde, her an parçacıkların ve anti-parçacıkların birbirlerini yok etmesi veya yaratması durumunun zeminini ifade eder .
Felsefi anlamda boşluk, kuantum boşluk tanımı ile paralel bir şekilde, zihnimizdeki düşüncelerin oluşması için gerekli olan zemini ifade etmektedir. Zihin ne kadar dolu ise düşünme o denli temelsiz ve sığ olur.
Felsefi düşünmenin olmazsa olmaz şartı net, dingin ve boşluk ile temas etmiş bir zihindir.

BOŞLUĞA ÇAĞRI

Boşluk ile hiçlik arasındaki görünmez ama net duvarı biraz kırıp, her iki kavramın da bakalım.
Boşluk varlığın içinde yer alırken hiçlik varlık olmama durumudur. Yokluk ile hiçlik aynı şey gibi algılanabilir ama hiçlikte ne varlık ne yokluk vardır. Boşluk ise varlığın içinde yer bulmuş alandır. Hatta öyle ki boşluksuz bir varlık olamaz.
Eğer boşluk olmazsa hareket olamaz. Boşluk canlılar için elzemdir ama cansız varlıkların da var oluşunun özündedir. Ama bahsettiğimiz boşluk bu değildir.
Felsefe boşluk, yokluk ve hiçlik kavramları üzerine düşünmüş birçok filozof yer almaktadır.
Edebiyatın de çok ilgisini çeken bir kavram olan boşluk tanımını modern psikolojide bulmuştur diyebiliriz.
Boşluk: Abyss
Hiçlik: nothingness
Kavramların İngilizcelerini yazarak belki aralarında farka dikkat çekebilirim.
Aslında “space” yani alan anlamında kullanılan boşluk ile “abyss” çok ilgilidir çünkü günlük hayatlarında kendilerine boşluk, ya da yaygın kullanımı ile alan yaratamayan birinin “boşluğa düşmesi” (abyss ile yüzleşmesi) de doğru kararlar verip doğru düşünebilmesi mümkün değildir.
Kapitalizmde tüm sistem bunun üzerine kuruludur. Ortodoks anlayışta çalışma övülürken, tembellik yerilir.
Tembellik, aylaklık demektir. Aylak olan insanın boş vakti vardır ve Tanrı korusun, bu boş vaktini düşünmeye ayırabilir. Vakti olan insanın farkındalığı yüksektir. Vakti olmak demek kendine alan yaratabilmek demektir. Bilinçli olarak bir şey yapmamak demektir.
Sürekli işi ve görevleri ile meşgul olan modern insanın elinden işi alındığında ya da görevlerini yapamaz hale geldiğinde abyss’e yani boşluğa düşer. Bu boşluk nefes alabildiğimiz, yaratıcılığa alan tanıyan boşluktan bambaşka bir şeydir. Bu boşluk yıkıcıdır, can acıtıcıdır ve belki de kendine alan açabilmek için gereklidir çünkü kendine alan açamamış insan bu boşlukla karşılaşınca şoke olur.
Peki insan bir şey yapmadan durabilir mi? Düşünmeden, konuşmadan, eylemde bulunmadan?
Evet bulunabilir ve bulunmalıdır. Ancak boş vakti olan insanlar gerçekten yaşar çünkü yaşamak hızla, yapılacaklar listesine tik atmaktan öte bir şeydir. Yavaşlıkta farkındalık ve zarafet vardır. Güzelliği yavaşladığımızda fark ederiz. Hayattaki deneyimleri yapılacaklar listesinden silmek için yapmak ise bambaşka bir var oluştur.
Tüm bunlara felsefe tarihinde nasıl bakıldı?
Heidegger’e göre hiçlik ölüm duygusunun hissettirdiği bunaltı ile ortaya çıkan, doğrudan varlığı sınırlayan bir olguydu. Ona göre, “Hiçlik, varolanın bütünlüğünün kökel olumsuzlanmasıdır.” (Timuçin Ekim 2019)
Sartre’da ise hiçlik varoluşunun çıkış noktasıdır. Sartre’a göre hiçlik bir özgürlük deneyidir. Eksiklik duygusu insana ait bir duygudur. Kendinde ve kendi için olan birleştiğinde belki de varlığını tamamlar insan.
Boşluk, tam olarak karşılamasa da yokluk anlamında kullanılır. Yani bir şeyin eksikliği veya var olmama durumu olarak tanımlanır.
Yunan felsefesinde Parmanides’e göre var olan vardır, boşluk (hiçlik) ise yoktur. Leukippos’a göre ise boşluk, varlıkların kurucu öğesidir. Pythogoras boşluğun sonsuz bir hava gibi cisimleri ayırdığını ileri sürmüştür. Demoktritos ve diğer atomcular, atomların hareket olanağı olan yer olarak görmüşlerdir boşluğu. Boş mekân, maddenin hareket edebilmesi için gereklidir.
Descartes’a gelince, ona göre boşluk, geometri için elverişli olan bir soyutlamadır. Maddeyi uzayda sınırlandırır, uzayda somut gerçeklik kazandırır. Newton’a göre salt uzay boş bir görüntüdür. Zaman ve mekan Newton’da mutlaktır. Kant’a göre de boşluk vardır; zaman ile mekan ise aprioridir.
Ancak Einstein’ın görelilik kuramı ile boşluk yeni bir anlam kazanmıştır. Boşluk, hiçlik değildir, dinamiktir ve yok olan parçacıklardan oluşur, sürekli devinim halindedir ve her şeyin kaynağıdır.
Boşluk, kuantum mekaniğinde, her an parçacıkların ve anti-parçacıkların birbirlerini yok etmesi veya yaratması durumunun zeminini ifade eder .
Felsefi anlamda boşluk, kuantum boşluk tanımı ile paralel bir şekilde, zihnimizdeki düşüncelerin oluşması için gerekli olan zemini ifade etmektedir. Zihin ne kadar dolu ise düşünme o denli temelsiz ve sığ olur.
Felsefi düşünmenin olmazsa olmaz şartı net, dingin ve boşluk ile temas etmiş bir zihindir.

Açık Alan

Açık Alan

Okunmalılar ve Okunasılar

Okunmalılar ve Okunasılar

Absürdistan'da

Absürdistan'da

.pro-gallery-wix-wrapper {display: block !important;} .pro-gallery-wix-wrapper .gallery-item-container {opacity: 1 !important; display: block !important;}

bottom of page